Aan de prachtige kust van Sant Josep zijn talrijke overblijfselen bewaard gebleven die ons vertellen over de nog steeds tastbare geschiedenis van onze gemeente, de activiteiten van de bewoners en hun gebruiken en cultuur. Een van de meest kenmerkende daarvan zijn de boothuisjes. Dit zijn bouwwerken die nog in vele baaien en inhammen langs de kust te zien zijn. Het zijn overblijfselen van de aan zee gerelateerde levensstijl die een essentieel onderdeel vormen van het DNA van het eiland.

Oorsprong van de boothuisjes

De oorsprong van die huisjes gaat ver terug in de tijd. Er zijn namelijk aanwijzingen dat er in de tijd van de Feniciërs al vissersactiviteiten waren. Dat is het geval van de nederzetting op het zogenaamde schiereiland Sa Caleta waar oude resten zijn gevonden van een mogelijk boothuisje, dat zeer waarschijnlijk verbonden was aan de vissersactiviteiten die er meer dan 2.000 jaar geleden werden beoefend in deze Fenicische haven. De huidige boothuisjes zijn niet allemaal even oud. Aangezien ze blootstaan aan verschillende weersomstandigheden moeten ze meestal om de zoveel tijd worden gerenoveerd. Desalniettemin kunnen sommige wel meer dan een halve eeuw oud zijn.

Voor wat betreft het deel van de helling is het hout dat historisch gezien het meest gebruikt werd jeneverbeshout, vanwege zijn buitengewone hardheid en bestendigheid tegen rotten. Door de blootstelling aan zout water wordt het hout bovendien extra hard, waardoor het nog duurzamer is dan andere, industriële, materialen die aanvankelijk betrouwbaarder worden ingeschat. Het jeneverbeshout zorgde er tevens voor dat de romp van de vissersboten tijdens het laden niet beschadigd raakte, en de boom was ruimschoots vertegenwoordigd op het eiland. Tegenwoordig wordt deze boomsoort beschermd en daardoor is men uitgeweken naar andere, meer voorkomende en productievere houtsoorten.

Functie van de boothuisjes

De boothuisjes voldeden oorspronkelijk aan hun belangrijkste missie, namelijk het beschermen van de vissersboten, historisch gezien met name de llaüt, de traditionele vissersboot van de Balearen en, bij uitbreiding, van de Pityusen. De herkomst en het ontwerp ervan worden vaak verwant geacht aan de boten uit het oude Egypte. De llaüts waren, met hun solide houten bouw en vrij symmetrische profiel, een essentiële bron van inkomsten die goede zorg en onderhoud nodig hadden. Ze mochten daarom niet worden overgelaten aan de invloeden van de zee. Vanwege de kenmerken van de kust bij Sant Josep, vol met verborgen kleine baaitjes, vaak ingesloten door rots- of kleiachtige kliffen, waren de inwoners genoodzaakt om een eigen laad- en loszone te creëren. Dit deden ze door een ambachtelijke boothelling van jeneverbeshout te maken, die minimale bescherming moest bieden tegen de invloeden van de zee. Het belangrijkste bouwmateriaal was met name mortel van leem, steen, hout en klei voor de daken. In de moderne tijd heeft de praktische geest de overhand genomen en ging men over tot het gebruiken van betonblokken en cement als bouwmaterialen, omdat die bestendiger zijn en minder onderhoud vergen.

De bijzondere esthetiek van de boothuisjes is uitgegroeid tot het meest kenmerkende landschap van onze kust. Deze boothuisjes, die op talrijke manieren zijn vastgelegd, hebben zich in het landschap van Sant Josep geïntegreerd als een toeristische bezienswaardigheid. In de omgeving vinden veel bezoekers en rust en sereniteit door het aanschouwen van een bouwwerk dat een van de meest mediterrane levenswijzen vertegenwoordigt, in een rustige omgeving, ver van de zomerdrukte. In feite kunt u dankzij de boothuisjes genieten van unieke plekjes aan de kust die op een andere manier niet toegankelijk zouden zijn voor toeristen. In de schaduw van de traditionele daken van riet en jeneverbeshout is datgene dat weleer een schuilplaats was om een bron van inkomsten te beschermen uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats voor vrienden en familie. Het is een neuralgisch punt voor ontspanning, om te genieten van lekker eten zoals een bullit of een visstoofschotel, gerechten met zeevruchten, op basis van de vangst van de dag.

De boothuisjes zijn, zo bezien, levendige elementen die vanuit een visserstraditie bij uitstek, nu een recreatieve en sociale functie hebben.

Boothuisje in Es Cavallet – Ibiza

Er zijn talloze wetenswaardigheden te ontdekken over deze bouwwerken aan de kust en veel daarvan hebben te maken met de zware levensomstandigheden in het verleden. Sommige gaan over activiteiten die verband houden met de zwarte handel of tabakssmokkel in een tijd waarin het simpele feit van overleven en een gezin onderhouden een constante factor was die men dagelijks het hoofd moest bieden. De visserij alleen leverde niet altijd voldoende bestaansmiddelen op en velen zagen in de discrete ligging van de boothuisjes de ideale omstandigheden om een economisch product te verhandelen en te benutten om zo te voldoen aan de levensbehoeften van het gezin. Vandaag de dag is het gelukkig anders en bestaat de voornaamste prioriteit uit het kijken of de gesteldheid van de zee goed genoeg is om te genieten van een dagje vissen met vrienden of familie.

Zorg- en onderhoudsplan van de boothuisjes

De boothuisjes liggen meestal in groepjes bij elkaar in baaien die de gunstige omstandigheden bieden om boten aan te meren. In zones met meer orografische moeilijkheden minder boothuisjes te vinden en de huisjes die er zijn liggen meer verspreid. Voorbeelden van het eerste geval zien we in de gemeente Sant Josep, zoals de eerder genoemde in Sa Caleta, of in de Cala de Porroig, in een baai die de meeste tijd van het jaar natuurlijke bescherming biedt. Sommige van deze groepjes boothuizen zijn erkend door organisaties als Bienes de Interés Cultural (Zaken met Cultureel Belang) en daarvoor geldt een specifieke regelgeving voor het onderhoud ervan.

Aangezien het een plaats is waar door de geschiedenis heen een traditionele activiteit is uitgevoerd, zoals visserij, en het een levenswijze voorstelt, zijn er speciale beschermingsprojecten in het leven geroepen voor het behoud ervan. Die projecten stellen specifieke eisen waaraan de materialen moeten voldoen die gebruikt worden voor het onderhoud, om de originele kenmerken te behouden. Dat, samen met het belang van vele eigenaren om de essentie van de boothuisjes terug te halen, heeft ertoe geleid dat steen en hout weer als basiselementen worden gebruikt bij de renovatie ervan.

Boothuisjes in Platges de Comte

Andere bekende plekken met boothuisjes zijn te vinden in onder andere Cala d’Hort, Cala Llentrisca, es Xarco en Platges de Comte. Maar als u een liefhebber van avontuur bent hoeft u alleen maar te besluiten om de kust op eigen gelegenheid te ontdekken in een van de plaatsen aan de kuststrook van Sant Josep. Als u dan op onderzoek uitgaat tussen de rotsen, zult u vast en zeker wel een pittoresk plaatsje vinden met een llaüt op de boothelling, of een vredig boothuisje. Zo kunt u zich laten meevoeren naar de authentieke essentie van het mediterrane leven. Geniet ervan!

Boothelling van jeneverbeshout bij een boothuisje in de buurt van Cala de Bou